काठमाडौँ । जर्मनीका अधिकांश नदीहरू शान्तिपूर्ण र शान्तिपूर्ण रूपमा बग्छन् । उनीहरुको छेउमा बाक्लो बस्ति छ । तर बदलिँदो मौसमले यी नदीहरूलाई भविष्यको दुःस्वप्नमा परिणत गरिरहेको पाइएको छ ।
हरिया पहाडको बीचमा घुमाउरो बाटोमा बगिरहेको छ आर नदी । सुख्खा मौसममा खोलाको पानी घुँडासम्म पनि पुग्दैन । जर्मनीको पश्चिमी क्षेत्रको मोसेलको यस सहायक नदीको किनारहरू लामो समयदेखि आरामले बग्ने नदीको रुपमा परिचित छन् । गर्मीमा आर उपत्यकामा रहेका गाउँले पाहुनालाई मदिरा खुवाउने गर्थे । साइकल यात्री जताततै प्रकृतिको रमाइलो गर्दै भेटिन्थे ।
तर १४-१५ जुलाई २०२१ मा, यो तस्वीर पूर्ण रूपमा परिवर्तन भयो । केही घन्टामै भारी वर्षाले ८५ किलोमिटर लामो आर नदी आक्रामक नदीमा परिणत भयो । पछिल्ला २००-३०० वर्षमा, यसको किनारमा बनेका धेरै भवनहरू भत्किन थाले । करिब ७२ घण्टापछि आर नदी पूर्ण रूपमा शान्त भयो, तर त्यतिन्जेलसम्म मानव बस्ति रहेका धेरै घर, पुल र रेलवे स्लीपर खाली भइसकेका थिए । कम्तिमा १३५ व्यक्तिको मृत्यु भयो र अरबौं यूरोको सम्पत्ति क्षतिग्रस्त भयो । पातलो खोला जस्तो खोला पनि आफ्नो पुरानो बाटो खोज्न कति हताश हुन्छ भनेर आर नदीले देखाएको थियो ।
आर उपत्यकाको ठूलो बाढी पछि, जर्मनीले सबै नदीहरूको बाढी जोखिमको आकलन गर्न थाल्यो । यस्तै एउटा अनुसन्धान इन्डिपेन्डेन्ट इन्स्टिच्युट फर इन्भाइरोमेन्टल इश्युजले गरेको थियो । सेप्टेम्बर २०२४ मा यससँग सम्बन्धित जानकारी सार्वजनिक गर्दै युएफयूले आगामी वर्षहरूमा जुनसुकै बेला जर्मनीका करिब ३ लाख ८४ हजार मानिस ठूलो बाढीको शिकार हुन सक्ने बताएको थियो ।
प्रतिवेदनमा राइन र यसका सहायक नदीको किनारमा बसोबास गर्ने १ लाख ९० हजार ८ सय मानिस बाढीको चपेटामा परेको जनाएको छ । एकै समयमा, एल्बे नदीको किनारमा बसोबास गर्ने ९८ हजार ८०० मानिसहरू बाढीको चरम जोखिमको सामना गर्न सक्ने चेतावनी दिइएको छ । यो अध्ययन जर्मनीको गठबन्धन सरकारमा समावेश ग्रीन पार्टी संसदीय समूहले गरेको हो । अनुसन्धानले जर्मनीका सबै १६ राज्यको बाढी व्यवस्थापन प्रणालीको पनि समीक्षा गरेको छ ।
अनुसन्धानकर्ताहरूका अनुसार अत्यधिक वर्षाको चेतावनी धेरै छोटो सूचनामा दिन सकिने हुनाले मौसम अनुगमन र पूर्वानुमान प्रणाली निरन्तर विकास गर्न आवश्यक रहेको छ । फेब्रुअरी २०२४ मा, जर्मन बीमा संघले पनि यस्तै अध्ययन गरेको थियो । उक्त अनुसन्धानले जर्मनीमा तीन लाखभन्दा बढी भवनहरू बाढी क्षेत्रमा रहेको बताएको छ ।
वास्तवमा, वैज्ञानिकहरूले स्याटेलाइट डाटा र ग्राउन्ड स्टेशनहरूको सहयोगमा मौसमको भविष्यवाणी गर्छन् । धेरैजसो देशहरूमा, ठूलो क्षेत्रको लागि ८-१२ घण्टा पहिले गरिएको भविष्यवाणी लगभग सही साबित हुने गर्दछन् ।
मौसमजन्य प्रक्षेपण सुधार गर्न धेरै देशहरूले पूर्वानुमान ग्रिडलाई ३x३ वर्ग किलोमिटरको त्रिज्यामा परिवर्तन गर्ने प्रयास गरिरहेका छन् । तर यसका लागि ठूलो संख्यामा स्थानीय मौसम केन्द्र, सेन्सर, डप्लर रडार, डाटा सेन्टर, सुपर कम्प्युटर र स्याटेलाइटको आवश्यकता पर्दछ ।
