काठमाडाैँ । दिनमा कम्तिमा दुई पटक खाना नखाने मानिस पृथ्वीमा कोही छैन। लुगा लगाउँदैन, जो एउटै छानामुनि बस्दैन। जसको लुगा यता उता च्यात्दैन, बटन फुट्दैन। महिला होस् वा पुरुष, रोटी बिना कोही पनि बाँच्न सक्दैन।
यो रोटी बनाउनमा माछाको पौडी खेल्ने साइकल जत्तिकै मानिसको हात रहेको कुरा कति रोचक छ । सयौं वर्षदेखि रोटी खुवाउने जिम्मेवारी महिला एक्लैले उठाइरहेका छन् भने ती रोटी खाने जिम्मेवारी पुरुषले उठाएका छन् ।
दिनहुँजसो पुरुषहरू टिप्पटप सेतोपनमा नुहाएर शर्ट लगाएर अफिस जान्छन्, तर महिलाहरूले मात्र त्यो शर्टलाई सेतो बनाउन हात पगाइरहेका छन्। कक्षामा प्रथम आएका बालकको मार्कसिट पुरुषले फ्याँकिरहेका छन् तर महिला एक्लैले बच्चाको गृहकार्य गराइरहेकी छन् ।
के तपाईलाई थाहा छ एक जना काम गर्ने पुरुष र तथाकथित काम नगर्ने महिला अर्थात् गृहिणीले हप्तामा कति घण्टा काम गर्छन ?
पुरुषले ४२ घण्टा र महिलाले ११२ घण्टा काम गर्छन् । यो हाम्रो नारीवादी विचार मात्र होइन। त्यहाँ स्ट्यानफोर्ड विश्वविद्यालयबाट एक अध्ययन छ। र अब कुरा गरौं ती महिलाहरूको, जो घर छोडेर काममा जान्छन्। यस्तो अवस्थामा पुरुषले हप्तामा ५१ घण्टा र महिलाले १२६ घण्टा काम गर्छन् । पुरुषभन्दा करिब तीन गुणा बढी ।
तर पनि महिलाले पाउने श्रमको इनाम पुरुषको भन्दा ७० गुणा कम छ । विश्वभरका महिलाहरूले पुरुषको तुलनामा ७० गुणा कम कमाउँछन्। उनीहरुको भन्दा ७६ गुणा कम सम्पत्ति छ ।
महिलाहरूले सबैभन्दा बढी काम गर्छन् र कम पारिश्रमिक पाउँछन्, किनभने महिलाहरूले गर्ने श्रमको ठूलो हिस्सा जबरजस्ती श्रम हो। नि: शुल्क श्रम, जसलाई मायाको लागि मासोचिस्ट श्रम भनिन्छ। परिवारका लागि, श्रीमानका लागि, सन्तानका लागि, सासू र ससुराका लागि। त्यो श्रमको उसले कुनै मूल्य पाउँदैन ।
थोरै प्रशंसा पाउनुहुन्छ। नारी अन्नपूर्ण हुनुपर्छ, नारी देवी, नारी आमा, नारी नै घर, नारी नै महान ।
सबैका लागि सित्तैमा आफ्नो हड्डी पगाउँने र बदलामा एक गाँठो पनि नमाग्ने त्यो महान हुनुपर्छ। मालिकहरूका लागि सबैभन्दा ठूलो कर्मचारी त्यो हो जसले थोरै तलबमा पनि गोरु झैं दिनरात काम गर्छ। आफ्नो अधिकार माग्न थालेपछि, तलब बढाउने कुरा गर्दा मन दुख्छ ।
माथि दिइएका यी सबै तथ्य र तथ्याङ्कमा कुनै नयाँ कुरा होइन र यो पहिलो पटक भनिएको हो । विगत ३० वर्षमा विश्वभर ३००० भन्दा बढी अध्ययनहरू भएका छन्, जसले हाम्रो परिवार र विवाहको संस्थामा घरेलु श्रम कत्तिको असमान छ भन्ने देखाउँछ।
यो बेइमानीले महिलाहरूलाई मानसिक र शारीरिक रूपमा बिरामी बनाउँदैछ।
कोभिड महामारीका बेला श्रीमान र छोराछोरीले अफिस र स्कुल जान छाडेर घरमै क्याम्प लगाएर महिलाको घरेलु कामदारको अनुपात रातारात कैयौं गुणा बढेको थियो । यो युएन वुमनको पनि अध्ययन हो, हाम्रो होइन।
युएन वुमनका अनुसार लकडाउनमा महिलाको काम १७ गुणा बढेको थियो । कल्पना गर्नुहोस्, सामान्य अवस्थामा पनि दिनको १६ घण्टा, हप्ताको सात दिन काम गर्ने एउटी महिलालाई महामारीले उनको काममा १७ प्रतिशतले वृद्धि गरेको छ।
अवस्था धेरै अप्ठ्यारो छ, महिलाको कथा धेरै दुखद छ, तर यो कथालाई कसरी परिवर्तन गर्ने प्रश्न छ। जसलाई वर्षौंदेखि औँला नचलाएर बसेर खाने बानी छ, जसलाई हातको थालमा सबै थोक दिइँदैछ, उसलाई आफ्नो विशेषाधिकार त्याग्न धेरै गाह्रो छ।
त्यसकारण माइकल किमेलले यस विशेषाधिकारबाट छुटकारा पाउनको लागि प्रभावकारी तरिका फेला पारे। माइकल ७१ वर्षका पुरुष हुन् तर नारीवादी हुन्। न्युयोर्कमा प्रोफेसर हुनुहुन्थ्यो । जब ६० को दशकमा अमेरिकामा नारीवादी आन्दोलन सुरु भयो, माइकल त्यो आन्दोलनका केही पुरुष अनुहारहरूमध्ये एक थिए।
माइकलले नयाँ युगका केटाहरूलाई नारीवादी हुन सिकाउँछन्। चाखलाग्दो कुरा के हो भने यो न्याय हो, समानता हो भनी सिकाउँदैनन् । उनीहरू भन्छन्, केटीहरू नारीवादी केटाहरू मन पराउँछन्। यसरी हेर्दा लैङ्गिक संवेदनशिल केटाहरूलाई गर्लफ्रेन्ड पाउने सम्भावना बढी हुन्छ।
पक्कै पनि उसले अमेरिकाको कुरा गरिरहेको छ । हाम्रो देशमा केटासँग केटीसँग कुरा गर्ने हिम्मत नहुँदा पनि आमाबुवाले केटीलाई विवाहका लागि लाइन लगाउँछन् । यो देशमा बिहे गर्न, प्रेम गर्न, प्रेमिका हुन कुनै योग्यता चाहिदैन ।
आज पनि अभिभावकले आफ्नो जातमा उपयुक्त आज्ञाकारी केटी खोज्ने ठेक्का लिएका छन् ।
हो, त्यसैले हामी माइकलको बारेमा कुरा गर्दैछौं। त्यसोभए माइकलले कसरी पुरुषहरूलाई घरको काममा समान सहभागिता हुनुपर्छ भनेर बुझाउने। क्षमताभन्दा बढी काम गर्दा महिला बिरामी परेका छन् । उनी शारीरिक र मानसिक रुपमा कमजोर बन्दै गएका छन् ।
महिला बिरामी, डिप्रेसन, थकित, विचलित भएमा पुरुषले खासै वास्ता नगर्ने उनीहरूको भनाइ छ । जबसम्म उनीहरूले यो बेतुकापनको लागि केही मूल्य चुकाउनु पर्दैन तबसम्म उनीहरूलाई कुनै फरक पर्दैन।
त्यसैले माइकलले पुरुषहरूलाई पुरुषहरूले महिलाहरूलाई घरको काममा मद्दत गर्दा महिलाहरूको यौन इच्छा र यौन इच्छा बढ्छ भनी बताउँछन्। के ? पुरुषका कान माथि उठ्छन्। अरे, तर के। किनकी उसले हरपल बहाना बनाउछ कि म थाकेको छु, मेरो दिमागमा छैन, मेरो मुडमा छैन।
त्यसपछि माइकल हाँस्छन् र भन्छन् कि यो एक दिन भाँडा धोएर मात्र हुँदैन। एक महिना लगातार भान्साकोठा धुने, पुछ्ने, सफा गर्ने प्रयास गर्नुहोस्। तपाईंले आफ्नी श्रीमतीसँग बिन्ती गर्नुपर्दैन। उनी आफैं पहल गर्नेछिन्।
कसैलाई यो कुरा हास्यास्पद लाग्न सक्छ, तर यो होइन। अस्ट्रेलियाको स्विनबर्न युनिभर्सिटीको नयाँ अनुसन्धानले घरेलु काममा महिला र पुरुषबीचको असमानताले महिलाको यौन इच्छालाई मार्ने गरेको छ । यो आफ्नो प्रकारको पहिलो अध्ययन होइन।
सन् २०१५ मा वासिङ्टन युनिभर्सिटीले २५ देखि ४५ वर्षका करिब २५ हजार महिलामाथि पनि गरेको अध्ययनले घरेलु श्रमको असमानताले महिलाको यौन चाहनालाई समाप्त गरिरहेको निष्कर्ष निकालेको थियो ।
उही अध्ययनलाई उद्धृत गर्दै, माइकलले पुरुषहरूलाई चेतावनी दिन्छ कि यदि प्रेमको लागि होइन, न्यायको लागि होइन, समानताको लागि पनि होइन, तर कम्तिमा यौनको लागि, कम्तिमा घरको काममा मद्दत गर्नुहोस्। यसमा तिम्रो मात्र फाइदा छ।
यो पढेर तपाईलाई हँसाउन पनि सकिन्छ, तर कहिलेकाहीँ धेरै महत्त्वपूर्ण र गम्भीर कुराहरू एकदम हल्का र गैर-गम्भीर तरिकामा व्याख्या गर्न सकिन्छ। यो दु:खमा दुखी भएर पनि हामीले के गर्यौं? हाम्रो दु:खले मानिसहरूको हृदय पग्लिएन। कसलाई थाहा छ, ऊ आफ्नै दुःखले पग्लन्छ।
-दैनिक भास्कर
